Terwijl ik naar de film kijk, voel ik mijn gedachten vervagen. Schilderen is de enige manier om de chaos in mijn hoofd tot rust te brengen. Ik ben niet langer mezelf; ik ben Vincent van Gogh.

De acteur op het scherm, Willem Dafoe, laat me zijn kwetsbaarheid voelen door zijn intense blik en lichaamstaal.

Ik deel deze ervaring met met mijn vriend en vertel dat Vincent manisch-depressief was. Ik voel me overweldigd door de emoties die de film oproept.

De film gaf een beeld aan mijn eigen kwetsbaarheid

Het brengt me terug naar de tijd dat ik zelf leed aan een ernstige depressie en me begaf in de duistere gedachtenwereld van Vincent. Ik was toen tussen 15 en 16 jaar, het was vaak duister, moeilijk en zwart. Niet alleen leren omgaan met een brein dat anders werkt, maar ook met het gevoel van eenzaamheid. Een gevoel van anders zijn of anders bedraad zijn. Misschien nog het beste te omschrijven als rondlopen met een omgekeerde USB-stick. 

Creëren, kunst en schrijven konden mijn gedachten verstillen en mijn hoofd rust brengen. Het was, zonder dat ik er toen al dat woord op kleefde, mijn zelfzorg. 

En nu? Vandaag. Gebruik ik zelf creëren, schrijven en mindfulness als hulpbronnen voor mentaal welbevinden. Maar dat niet alleen. Het zijn bronnen voor rust in mijn hoofd en lichaam én tegelijk een tank om te bruisen en mijn batterijen op te laden. Ondertussen ben ik al heel wat cursussen en boeken over zelfzorg, mindfulness en positieve psychologie verder. Maar genoeg over mij.

 

De kleuren van zijn schilderijen dansen en bewegen en kolken en… veranderen. Ze nemen me mee op reis door zijn tumultueuze leven, op expeditie. Het maakproces van zijn kunstwerken wordt zorgvuldig in beeld gebracht en ik voel de passie en gedrevenheid waarmee hij schilderde. Maar het dringt zich op, ik vraag het me af, wat er anders had kunnen zijn als hij de juiste behandeling had gekregen voor zijn psychische problemen.  

Nog een detail over het oor. Duitse kunstwetenschappers beweren dat het niet Van Gogh zelf was die zijn oor afsneedt, maar Gauguin. In een van de vele ruzies en onenigheden. Maar om politieonderzoek en de stempel van ‘misdaad’ te ontlopen werd dit een ander verhaal. Maar het blijft een hypothese, zonder voldoende kunstwetenschappelijk bewijs

En nu? Hoe zit het nu, vraag ik mij af. We staan al een pak verder om psychisch leed te behandelen, maar de wachtlijsten.

Die worden langer. 

Aandacht voor mentale gezondheid moet mijns inziens een prioriteit zijn

Want kunst geeft een soort van herkenning, is een spiegel voor onze gedachten en gevoelens. Dat is ook de reden waarom op een moment kunstwerk X ons helemaal niet kan raken en op een andere moment datzelfde kunstwerk ons kan doen lachen of ontroeren. 

En dat is, mijns inziens, een fantastische en onderschatte kracht van kunst. En dus bij uitbreiding vetellen ook jouw creaties iets over jou. Want creëren dat zegt iets over ons onderbewuste, onze intuïtie en ook wel onze interne mentor én onze angsten en twijfels.

 “Het gaat er meer om dat wij als musea dit soort problemen zichtbaarder kunnen maken. En we kunnen laten zien dat dit soort gevoelens ook gewoon bij het leven horen,” zegt Sarah Broekhoven, educator bij het Van Gogh Museum in Amsterdam.

Als je de kans krijgt, bekijk deze film. Wat een pareltje van kwetsbaarheid en inkijk in het leven van deze kunstenaar.  Ook al vond mijn vriend het geen goede film haha (te lang en traag) 🙂 En ja ik pinkte ettelijk tranen weg, ook van herkenbaarheid.

Kunst kan dat ook doen voor jou. Dat gevoel van overweldiging, herkenning of een spiegel. Je kan zo, via kunst of creëren, je visie op de wereld weergeven, ook op je innerlijke wereld. Je verschillende perspectieven en inzichten. 

En kijken naar kunst kan je inspireren in je eigen creatieve proces en bij persoonlijke groei. En als je gaat creëren dan stop je even met denken, zoals ook bij Van Gogh. Je bent even in het hier en nu, voor even is er geen verleden noch een toekomst. Dat is in zekere zin geruststellend voor je brein. En in het hier en nu is het goed, heb je aandacht voor de kleuren, de verandering van het licht, de ijskristallen op het raam in de ochtend. En ga je in het gras liggen naar de wolkenformaties kijken en er van alles in herkennen. 

Voor even, hier en nu, is het goed.

“Een museumbezoek is een heel zintuiglijke ervaring die je uit je hoofd haalt. Musea staan namelijk vol met interessante, unieke objecten. Die kunstwerken prikkelen als vanzelf onze nieuwsgierigheid en zijn daardoor heel goed in het langdurig vasthouden van onze aandacht,” zegt Thompson uit flow-magazine

Net wat ook mindfulness doet, en dus zeker wat de beiden samen doen in de trajecten. 

Of kan ik misschien ook wel als tijdloos omschrijven, dat gevoel van flow. Iets wat je ook kan ervaren als je in de natuur bent bijvoorbeeld, daar is ook onderzoek uit vanuit de positieve psychologie. Daar kom ik in ieder geval gemakkelijker in contact met recht denken, die stem die soms zegt ‘Alles komt goed, blijf vooral doorgaan met je ding’. Als ik hem hoor, want soms fluistert die nog te veel. Of hebben mijn andere breindelen te veel noten op hun kwebbel ;). Het lukt steeds beter wel.

Veel plezier

Meike

P.S. Bekijk de trajecten ‘Vind je eigen frequentie’ en ‘Chillen en bruisen met kunst’, beiden gebaseerd op mindfulness, creëren, kunst en positieve psychologie.

P.P.S. Op Netflix vind je ook een documentaire ‘The greatest painters of the world’ en daar is er ook eentje bij over Van Gogh

P.P.P.S. Nog op Netflix vind je de gevoelige documentaire over mentale gezondheid Stutz. Ik bekeek op Netflix met een half oog en tot ergens halverwege ook de doc over Bob Ross. En daarvan neem ik dan weer mee ‘We don’t make mistakes, we have happy accidents’. JIHAAA 🙂